Nón Lá Ba Đồn: Giữ Gìn Nét Đẹp Truyền Thống

Chiếc nón lá, vật dụng quen thuộc của người Việt, không chỉ che nắng, che mưa mà còn là biểu tượng văn hóa độc đáo. Hình ảnh chiếc nón lá duyên dáng đi vào thơ ca, góp phần tạo nên nét đẹp dịu dàng, bình dị của người phụ nữ Việt Nam.

Chiếc nón lá, từ bao đời nay, đã trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng của người Việt. Không chỉ là vật dụng che nắng che mưa, nón lá còn toát lên nét duyên dáng, thanh tao, ẩn chứa trong đó hồn cốt của đất nước, được khắc họa trong thơ ca, nhạc họa. Nón lá, với dáng vẻ giản dị, thanh lịch, là minh chứng cho vẻ đẹp truyền thống, sự dịu dàng, bình dị và thân thiện của người phụ nữ Việt Nam.

Nón lá, một biểu tượng văn hóa quen thuộc trên khắp đất nước Việt Nam, mang trong mình những nét đặc trưng riêng biệt của từng vùng miền. Từ những chiếc nón bài thơ thanh tao của Huế đến nón quai thao mộc mạc của miền Bắc, mỗi chiếc nón đều là sản phẩm của bàn tay khéo léo và tâm hồn người thợ. Ở Ba Đồn, nghề làm nón lá đã có lịch sử hàng trăm năm, được lưu giữ qua nhiều làng nghề truyền thống như Hạ Thôn, Quảng Thuận, Quảng Hải, Quảng Lộc… Nón lá Ba Đồn không chỉ là vật dụng che nắng che mưa mà còn là minh chứng cho sự tinh hoa của làng nghề truyền thống Việt Nam.

Khám phá làng nghề làm nón truyền thống độc đáo ở Ba Đồn qua bài viết này, bạn sẽ được trải nghiệm văn hóa và nghệ thuật độc đáo của địa phương.

Nón lá Ba Đồn: Di sản văn hóa, tinh hoa làng nghề truyền thống.

Nghề làm nón lá đã gắn bó với mảnh đất Ba Đồn gần 200 năm, trở thành sợi dây kết nối giữa các thế hệ, nuôi sống biết bao gia đình. Trải qua bao thăng trầm, nghề truyền thống này vẫn giữ nguyên nét đẹp tinh tế, hiện diện khắp nơi, từ những ngôi nhà nhỏ ấm cúng đến con đường rợp bóng cây xanh. Du khách đến Ba Đồn ngày nay dễ dàng bắt gặp hình ảnh người dân miệt mài bên những chiếc nón lá, tạo nên một khung cảnh bình yên, thơ mộng.

Nghề làm nón là truyền thống lâu đời ở Ba Đồn, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Từ già đến trẻ, ai cũng biết cách may nón. Dù vất vả và tốn nhiều thời gian, công sức, nghề làm nón vẫn là nguồn thu nhập chính cho người dân, mang lại mức thu nhập từ 50.000 – 200.000 đồng/ngày.

Nón lá Ba Đồn gồm hai loại: nón lá xanh và nón lá dừa. Nón lá xanh, được chế tác dựa trên mẫu nón bài thơ Huế, được xếp 3 lớp lá trên 16 vành rồi khéo léo chằm lại. Nón lá dừa cũng được làm theo phương pháp tương tự, điểm khác biệt là người thợ sẽ kết hợp một lớp lá nón bên trong và một lớp lá dừa bên ngoài, tạo nên nét độc đáo riêng.

Quy trình làm nón lá Ba Đồn

Lựa chọn nguyên liệu làm lá

Để tạo nên một chiếc nón lá đẹp, yếu tố quan trọng nhất chính là lựa chọn nguyên liệu chất lượng. Nguyên liệu tốt, đạt chuẩn về độ bóng và độ bền sẽ là nền tảng cho chiếc nón đẹp. Bên cạnh đó, sự tinh xảo trong đường kim mũi chỉ sẽ góp phần tạo nên vẻ đẹp hoàn hảo cho sản phẩm.

Nón thường được làm từ hai loại lá phổ biến: lá dừa và lá cọ.

• Để tạo nên những chiếc nón lá đẹp, người thợ cần sử dụng lá dừa chất lượng cao, thường được nhập từ miền Nam. Lá dừa thô cần được xử lý cẩn thận bằng lưu huỳnh trước khi chế tác. Quá trình này giúp lá có độ bền cao, giữ màu sắc đẹp và kéo dài tuổi thọ của nón.

• Để làm nên chiếc nón lá đạt chuẩn, người thợ phải lựa chọn lá cọ non, phần gân lá xanh non, lá có màu trắng xanh. Lá cọ sau khi được chọn lọc kỹ càng sẽ được sấy khô, tẩm theo quy trình riêng. Sau khi sấy, lá được phơi sương từ 2 đến 4 giờ để bớt cứng và giòn. Cuối cùng, lá được ủi bằng búi vải trên bếp than nóng vừa phải để phẳng, tạo nên những chiếc nón lá đẹp mắt.

Tiến hành làm nón lá

Cây mác sắt đóng vai trò khung đỡ, người thợ khéo léo chuốt từng nan tre thành những đường tròn nhỏ, đều nhau và bóng láng. Việc này đòi hỏi sự tỉ mỉ, bởi mỗi chiếc nón cần 16 nan tre được uốn tròn theo kích thước từ lớn đến nhỏ. Sau khi hoàn thành, các nan tre được xếp vào khung hình chóp, sẵn sàng cho những công đoạn tiếp theo.

Bước tiếp theo, bạn xếp lá lên khung đã chuẩn bị, đảm bảo các phiến lá chồng khít và đều nhau, tránh tình trạng xô lệch.

Sau khi xử lý, lá được đan lát tỉ mỉ xung quanh khung nón, cố định bằng sợi dây hoặc sợi lá cao su. Tiếp theo, những chi tiết thừa trên khung nón được cắt tỉa đều bằng kéo, tạo hình lượn sóng cho sản phẩm thêm phần tinh tế.

Trang trí nón bằng cách cắt băng vải theo ý thích, lót vải lót phần đầu nón để giữ cho nón trông gọn gàng hơn. Cuối cùng, thêm một vài điểm nhấn bằng nơ hoặc phụ kiện khác để tạo điểm nhấn cho nón.

Nghề làm nón truyền thống không chỉ là nguồn thu nhập, mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng. Từ những thao tác tỉ mỉ, khéo léo đến những câu chuyện giản dị được sẻ chia trong lúc cùng làm, mỗi chiếc nón đều mang dấu ấn của sự kết nối, tạo nên nét đẹp lao động đặc trưng của làng nghề.

Không chỉ đơn thuần là nơi sản xuất nón lá truyền thống, các làng nghề Ba Đồn còn là nơi lưu giữ tinh hoa nghệ thuật dân gian, kinh nghiệm sản xuất và phong tục tập quán của cộng đồng. Những nét độc đáo này đã biến làng nghề thành điểm đến thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Du khách đến đây không chỉ được chiêm ngưỡng và mua sắm nón lá, mà còn được trải nghiệm văn hóa, lịch sử và nghệ thuật truyền thống của vùng đất này.

Nón lá Ba Đồn không chỉ là sản phẩm truyền thống, mà còn là điểm nhấn du lịch hấp dẫn. Làng nghề nón trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách trong và ngoài nước. Tại đây, du khách có thể hòa mình vào không gian làng nghề, khám phá quy trình làm nón độc đáo và mang về những chiếc nón lá tinh xảo làm quà lưu niệm.